تاسماهی استرلیاد با نام علمی Acipenser ruthenus که به آن استرلت (sterlet) هم گفته می شود، نام انگلیسی آن اشاره به صفحات استخوانی ستاره ای شکل کوچک روی پوست آن دارد. یکی از کوچکترین گونه های تاسماهیان و تنها گونه ای است که تمام عمر خود را در آبهای شیرین (رودخانه ها) زندگی می کند و به آبهای آلوده بسیار حساس می باشد.
رشد تاسماهی استرلیاد کند و علاوه بر گوشت بسیار لذیذ و باکیفیت به عنوان ماهی آکواریومی نیز دارای ارزش می باشد. غذای اصلی آن در طبیعت سخت پوستان، کرمهای پرتار و نوزاد حشرات است. در اثر صید بی رویه و آلودگی ها IUCN آن را جزء گونه های آسیب پذیر معرفی کرده است.
مشخصات بیولوژی تاسماهی استرلیاد در طبیعت
وزن استرلیاد در طبیعت تا ۱۶ کیلوگرم و طول آن به ۱۰۰ تا ۱۲۵ سانتیمتر می رسد. در شرایط طبیعی نرها در سن ۳ تا ۷ سالگی و ماده ها در سن ۴ تا ۱۲ سالگی بالغ می شوند و دمای مناسب برای تخم ریزی ۱۲ تا ۱۷ درجه سانتیگراد می باشد. (در اواسط اردیبهشت ماه)
مشخصات بیولوژی تاسماهی استرلیاد در کارگاه های پرورشی
در مزارع پرورشی در صورت وجود شرایط خوب مدیریت، محیط زیست و تغذیه مناسب، ماده ها در سن ۳ تا ۴ سالگی و با وزن ۱ تا ۴ کیلوگرم و طول کل ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر بالغ می شوند و می توان از آنها خاویار استحصال نمود. میزان تخم دهی آنها در این شرایط ۱۲ تا ۱۷ درصد وزن بدن است.
وجه تمایز استرلیاد از سایر تاسماهیان
تاسماهی استرلیاد و سیبری اغلب به راحتی قابل تشخیص از یکدیگر نیستند. همانطور که در بالا ذکر شد نام starlet اشاره به ستاره های کوچک روی بدن استرلیاد است. گوشه های سفید باله و خطوط روی پوست استرلیاد آن را از رنگ یکنواخت ماهی سیبری متفاوت می سازد. طول پوزه آن ۳۷ تا ۴۹ درصد طول سر و عمر آن ۲۲ تا ۲۵ سال می باشد.
خصوصیت بارز دیگر این گونه، تعداد زیاد صفحات استخوانی جانبی (بیش از ۵۰ عدد) و سبیلک های رشته ای می باشد. وجه تمایز آن با ماهی خاویاری شیپ که دارای کلیه مشخصات ذکر شده می باشد این است که لب پایینی این گونه دارای شکاف میانی ناپیوسته است.
ارزش اقتصادی تاسماهی استرلیاد
گوشت آن بسیار خوشمزه و کم یاب و خاویار آن نسبت به خاویار انواع ماهیان خاویاری ارزان تر می باشد. از ویژگیها و مزیت های پرورش این گونه زودبازدهی و آسان بودن پرورش آن می باشد. ماهی استرلیاد گاهی در وزنهای حتی کمتر از دو کیلوگرم نیز به مرحله خاویاردهی رسیده است.
با توجه به اینکه ماهیان خاویاری بین ۸ تا ۱۰ درصد وزن بدن خود خاویاردهی می کنند ماهی استرلیاد حدود ۲۰ درصد وزن بدن خود که حداکثر وزن آن متجاوز از ۵ کیلوگرم نیست خاویاردهی می کند. لذا به دلیل وزن کم و خاویار ارزان قیمت خیلی مورد استقبال پرورش دهندگان قرار نمی گیرد و معدودی از پرورش دهندگان به پرورش این گونه خاویاری می پردازند.
با توجه به اینکه شیلات ایران در تکثیر و پرورش این گونه اهتمام ورزیده، مجتمع کشت و صنعت لزیر نیز قریب به ۵ سال است که با پرورش این گونه حساس و از سویی زود ثمرده خاویار استحصال نموده و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می نماید و با پرورش مولدین نر و ماده ضمن تأمین بچه ماهیان استرلیاد خود، به عرضه بچه ماهیان به مزارع دیگر نیز پرداخته و با تکثیر این گونه به افزایش آن در کشور ایران کمک شایانی می نماید.